Theo Tổng cục Hải quan, qua thời gian thực hiện Nghị định số 08/2015/NĐ-CP về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan và Nghị định số 59/2018/NĐ-CP ngày 20/4/2018 sửa đổi, bổ sung Nghị định 08/2015/NĐ-CP, đã góp phần thúc đẩy tiến trình cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động đầu tư và hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá, nâng cao hiệu quả của hoạt động hải quan và đảm bảo quản lý.

Trên thực tế hiện nay, 100% các quy trình thủ tục hải quan đã được tự động hóa trên phạm vi toàn quốc với 100% cục hải quan và 100% chi cục hải quan.

Hệ thống thông quan hàng hóa tự động đã mang lại hiệu quả rõ rệt và lợi ích thiết thực cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Đối với doanh nghiệp: rút ngắn thời gian làm thủ tục hải quan, tiết kiệm chi phí, hạn chế sai sót trong quá trình nhập dữ liệu, giảm phụ thuộc vào văn bản giấy tờ... việc triển khai hệ thống VNACSS/ VCIS đã góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả công tác quản lý hải quan hiện đại.

Tuy nhiên, thủ tục hải quan hiện nay cũng còn một số điểm không phù hợp với các Hiệp định thương mại, với thực tế công tác quản lý như: quy định bắt buộc phải khai báo thông qua đại lý làm thủ tục hải quan đối với trường hợp chủ hàng hóa là thương nhân nước ngoài không hiện diện tại Việt Nam. Cụ thể tại khoản 1 Điều 5 Nghị định 08/2015/NĐ-CP đang quy định người khai hải quan gồm: “1. Chủ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Trường hợp chủ hàng hóa là thương nhân nước ngoài không hiện diện tại Việt Nam thì phải thực hiện thủ tục hải quan thông qua đại lý làm thủ tục hải quan…”.

Hay hiện tại chưa có quy định người khai hải quan đối với hàng hóa là tài sản di chuyển, hàng hóa của người được hưởng quyền miễn trừ, hàng hóa tạm nhập tái xuất để thay thế, sửa chữa tàu biển, tàu bay nước ngoài. Cụ thể tại khoản 3 Điều 1 Nghị định 59/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 08/2015/NĐ-CP quy định: “3. Người được chủ hàng hóa ủy quyền trong trường hợp hàng hóa là quà biếu, quà tặng của cá nhân; hành lý gửi trước, gửi sau chuyến đi của người xuất cảnh, nhập cảnh; hàng hóa nhập khẩu để thực hiện dự án đầu tư miễn thuế”.

Chính vì vậy để tạo thuận lợi trong thực hiện thủ tục hải quan, phù hợp với thực tế hiện nay, dự kiến sửa đổi, bổ sung khoản 1, khoản 3 Điều 5 như sau:

“1. Chủ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu hoặc người được chủ hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu ủy quyền. Trường hợp thương nhân nước ngoài không hiện diện tại Việt Nam thì việc khai hải quan được thực hiện bởi người đại diện cho thương nhân nước ngoài tại Việt Nam có tên trên Giấy chứng nhận đăng ký quyền xuất khẩu, quyền nhập khẩu hoặc đại lý làm thủ tục hải quan.

3. Người được chủ hàng hóa ủy quyền trong trường hợp hàng hóa là quà biếu, quà tặng của cá nhân; tài sản di chuyển của cá nhân; hàng hóa của cá nhân được hưởng quyền ưu đãi miễn trừ; hành lý gửi trước, gửi sau chuyến đi của người xuất cảnh, nhập cảnh; hàng hóa tạm nhập tái xuất để thay thế, sửa chữa tàu biển, tàu bay nước ngoài”.

Bên cạnh đó, Nghị định 08/2015/NĐ-CP chưa quy định bắt buộc người khai hải quan phải gửi hồ sơ hải quan qua hệ thống tại thời điểm khai hải quan. Chính vì vậy, tại dự thảo Nghị định sửa đổi điểm b khoản 4 Điều 25 quy định cụ thể việc gửi hồ sơ hải quan qua hệ thống.

Cụ thể dự thảo nêu: “b. Gửi hồ sơ hải quan đến cơ quan Hải quan thông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan;

Chứng từ thuộc bộ hồ sơ theo quy định tại Nghị định này nếu là bản chính thì người khai hải quan phải nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu chính; nếu là bản chụp thù người khai hải quan phải nộp bản chính hoặc bản chụp; việc nộp, xuất trình giấy phép và các chứng từ kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh quy định tại Nghị định này thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành, trường hợp pháp luật chuyên ngành không quy định cụ thể nộp bản chính hay bản chụp thì người khai hải quan nộp bản chụp và xuất trình bản chính để đối chiếu; trường hợp các chứng từ này được gửi qua Cổng thông tin một cửa quốc gia hoặc trên Cổng dịch vụ công trực tuyến có kết nối với cơ quan Hải quan thì người khai hải quan không phải nộp khi làm thủ tục hải quan”.

Theo ban soạn thảo việc sửa đổi các quy định nêu trên đảm bảo sự thống nhất, phù hợp quy định thực tế, quy định của các văn bản pháp luật có liên quan; nội luật hóa các cam kết quốc tế, Hiệp định song phương, đa phương mà Việt Nam là thành viên hoặc tham gia ký kết. Tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hải quan được thống nhất, minh bạch, rõ ràng.

Hiện những quy định về thủ tục hải quan và các nội dung khác tại dự thảo Nghị định đang được Tổng cục Hải quan lấy ý kiến rộng rãi.