Đã tạo sự minh bạch, rõ ràng trong việc thi hành pháp luật

Trong quá trình thực hiện Nghị định 08/2015/NĐ-CP và 59/2018/NĐ-CP đã đảm bảo được sự minh bạch, rõ ràng trong việc thi hành pháp luật hải quan; tạo thuận lợi cho doanh nghiệp XNK trong quá trình làm thủ tục hải quan từ trước, trong và sau thông quan, đáp ứng được tình hình thực tế, tháo gỡ nhiều vướng mắc của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan.

Đặc biệt, việc thực hiện 2 Nghị định là bước đột phá trong việc cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý một cách đồng bộ giữa người khai hải quan, cơ quan quản lý nhà nước thông qua Hệ thống quản lý hải quan điện tử, Cổng thông tin một cửa quốc gia… nhằm rút ngắn thời gian thông quan, cắt giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục hành chính, góp phần tạo thuận lợi, tạo thông thoáng về thủ tục XNK. Bên cạnh đó, các nghị định tạo sự chặt chẽ trong công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực hải quan; tạo hiệu quả trong việc phát hiện, ngăn ngừa các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới…

Theo Tổng cục Hải quan, qua thời gian thực hiện các nội dung tại 2 Nghị định nêu trên đã bộc lộ một số quy định không còn phù hợp so với thực tế công tác quản lý hải quan hoặc chồng chéo với các văn bản quy phạm pháp luật khác, như: Công tác kiểm tra chuyên ngành, kiểm tra, giám sát hải quan, thủ tục hải quan đối với một số loại hình hàng hóa XNK, quản lý rủi ro, hoạt động kiểm tra sau thông quan… Ngoài ra, hiện nay, Việt Nam đã và đang tham gia đàm phán ký kết nhiều Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới như: EVFTA, CPTPP… cũng đòi hỏi thủ tục hải quan phải được cải cách, minh bạch hơn nữa.

Chính vì vậy, Tổng cục Hải quan dự kiến năm 2021 sẽ báo cáo Bộ Tài chính, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số Điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP và Nghị định 59/2018/NĐ-CP để đảm bảo phù hợp với thực tế và theo đúng cam kết tại các hiệp định.

Sửa đổi để phù hợp thực tiễn

Góp ý những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung một số Điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP và Nghị định 59/2018/NĐ-CP, các cục hải quan tỉnh, thành phố có nhiều ý kiến liên quan đến thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia; kiểm tra chuyên ngành; áp dụng quản lý rủi ro; vấn đề xác định trước mã số, xuất xứ, trị giá; vấn đề trách nhiệm và quan hệ phối hợp của các cơ quan có thẩm quyền tại cửa khẩu trong việc kiểm tra hàng hóa, phương tiện vận tải tại cửa khẩu; vấn đề tạm nhập tái xuất hàng hóa…

Cục Hải quan Hải Phòng đề nghị bãi bỏ quy định trách nhiệm của các bộ, ngành trong thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia tại Điều 8 Nghị định 08/2015/NĐ-CP, bởi tại Điều 7, Điều 10 Nghị định 85/2019/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định về vấn đề này. Bên cạnh đó, Hải quan Hải Phòng cũng đề nghị bổ sung thêm đối tượng áp dụng quản lý rủi ro (Điều 13 Nghị định 08/2015/NĐ-CP) ngoài người khai hải quan còn bao gồm các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động XNK, quá cảnh hàng hóa, xuất nhập cảnh, quá cảnh phương tiện vận tải.

Hải quan Hà Nội đề nghị sửa đổi, bổ sung trường hợp gặp sự cố không thực hiện được các giao dịch điện tử khi thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia tại Khoản 3 Điều 7 như sau: Người khai hải quan tiếp nhận kết quả xử lý từ các cơ quan nhà nước thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia để thực hiện thủ tục hải quan và thủ tục hành chính của cơ quan nhà nước liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, người và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh. Người khai hải quan không phải nộp, xuất trình chứng từ giấy đối với các chứng từ đã được tiếp nhận, xử lý thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia, trừ các chứng từ phải nộp bản giấy theo quy định của pháp luật hoặc trường hợp gặp sự cố không thực hiện được các giao dịch điện tử thì người khai hải quan nộp cho cơ quan hải quan hồ sơ giấy theo mẫu chứng từ do Bộ Tài chính quy định, ngay sau khi hệ thống được phục hồi, người khai hải quan tạo lập và gửi thông tin điện tử lên Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Hải quan Quảng Ninh nêu lên vấn đề quy định hợp tác hải quan-doanh nghiệp tại điểm c Khoản 1 Điều 14 Nghị định 08/2015/NĐ-CP. Cụ thể, tại điểm này quy định việc đánh giá mức độ tuân thủ của người khai hải quan được dựa trên hệ thống các chỉ tiêu thông tin về: “…Việc hợp tác với cơ quan Hải quan trong thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan và chấp hành các quyết định khác của cơ quan Hải quan”. Cục Hải quan Quảng Ninh đề nghị bổ sung thành “Việc hợp tác với cơ quan Hải quan trong cung cấp thông tin, thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan và chấp hành các quyết định khác của cơ quan Hải quan”.

Bởi, theo Cục Hải quan Quảng Ninh hiện tại cơ quan Hải quan đang xây dựng phát triển mối quan hệ đối tác hải quan-doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, cơ quan Hải quan cung cấp thông tin liên quan đến việc khai hải quan đối với hàng hóa, phương tiện vận tải, hướng dẫn làm thủ tục hải quan, phổ biến pháp luật về hải quan. Nhưng về phía ngược lại, khi được cơ quan Hải quan yêu cầu cung cấp thông tin phục vụ cho công tác thu thập, đánh giá rủi ro thì người khai hải quan thường không cung cấp, hoặc cung cấp thông tin sơ sài.

Ngoài các nội dung trên, các cục hải quan tỉnh, thành phố trên cơ sở thực tiễn triển khai tại cơ sở cũng kiến nghị nhiều nội dung có liên quan.

Hiện Tổng cục Hải quan đang tiếp nhận các ý kiến rà soát của hải quan địa phương cũng như của doanh nghiệp để có thể đánh giá toàn diện thực trạng triển khai Nghị định 08/2015/NĐ-CP và Nghị định 59/2018/NĐ-CP cũng như kiến nghị cấp trên sửa đổi, bổ sung các quy định cần thiết.