Dệt may Việt Nam đang tăng tốc để giữ vị thế top 3 thế giới
Dệt may Việt Nam đang nỗ lực tăng tốc để hoàn thành mục tiêu xuất khẩu 46 tỷ USD trong năm 2025, giữ vững vị thế top 3 thế giới giữa bối cảnh thị trường toàn cầu biến động mạnh. Áp lực chuẩn xanh, rào cản thương mại và đứt gãy chuỗi cung ứng buộc ngành phải chuyển mình sâu rộng và linh hoạt hơn.
Nhiều thách thức từ biến động thị trường
Năm 2025 đánh dấu một chặng đường đầy thử thách khi ngành dệt may Việt Nam phải đối diện với nhiều biến động từ thị trường đến địa chính trị. Dự kiến kim ngạch xuất khẩu năm 2025 đạt 46 tỷ USD, thấp hơn mục tiêu 48 tỷ USD nhưng vẫn tăng 5,6% so với năm trước, thể hiện nỗ lực lớn của ngành trong bối cảnh sức mua toàn cầu giảm. Đây là chỉ số quan trọng giúp ngành tiếp tục duy trì vị trí trong nhóm ba nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới.
Theo Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) Vũ Đức Giang, việc hụt 2 tỷ USD là điều khó tránh khi ngành chịu tác động mạnh từ căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, khiến nhiều mặt hàng bị áp thuế mới, làm giảm sức cạnh tranh.
Trong khi đó, người tiêu dùng tại Hoa Kỳ và EU thắt chặt chi tiêu, buộc doanh nghiệp Việt nhận đơn hàng nhỏ, thời gian giao hàng ngắn, kéo biên lợi nhuận giảm sâu. Các thị trường truyền thống vốn là trụ cột của ngành tiếp tục chịu áp lực lớn từ sự suy giảm sức mua.
Thiên tai những tháng cuối năm 2025 tại miền Trung và Bắc Bộ cũng khiến nhiều nhà máy phải tạm dừng sản xuất, gây thiệt hại đáng kể. Nhiều xưởng may tại Huế, Đà Nẵng hay Hưng Yên bị ngập nước, máy móc hư hỏng, hàng hóa trì hoãn, chi phí logistics nội địa tăng cao khi vận chuyển bị gián đoạn. Trong khi đó, khách hàng quốc tế có xu hướng đặt đơn nhỏ, rải rác, nhằm giảm rủi ro, khiến doanh nghiệp càng khó tối ưu sản xuất.
Ngoài ra, chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục chịu tác động từ phân mảnh địa chính trị và các chính sách thương mại mới như cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU, (CBAM), hay quy tắc xuất xứ chặt hơn. Việc nhiều thương hiệu quốc tế đa điểm hóa sản xuất để giảm rủi ro khiến cạnh tranh giữa các quốc gia xuất khẩu ngày càng khốc liệt.
Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Cao Hữu Hiếu cho biết: giá gia công tiếp tục bị ép giảm, yêu cầu kỹ thuật ngày càng cao, thời gian giao hàng gấp, khiến doanh nghiệp Việt phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ và năng lực quản trị.
Tái cấu trúc để tăng sức cạnh tranh
Một hạn chế lớn của ngành dệt may Việt Nam hiện nay là phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu. Việt Nam phải nhập 100% bông, 90-95% xơ cùng nhiều loại hóa chất và thuốc nhuộm, trong khi các sản phẩm này khó đáp ứng chuẩn xanh khắt khe, nếu không đầu tư công nghệ mới. Điều này khiến doanh nghiệp Việt dễ bị tổn thương nếu các thị trường lớn áp dụng thêm các quy định về xuất xứ hoặc các rào cản thuế quan mới.
Ngành dệt may Việt Nam cũng chủ yếu tham gia khâu sản xuất có giá trị gia tăng thấp, trong khi thiết kế, thương hiệu và phân phối chưa được đầu tư mạnh. Lợi thế lao động giá rẻ dần mất đi khiến những đơn hàng cơ bản có xu hướng dịch chuyển sang các nước có chi phí thấp hơn. Do đó, nâng cấp chuỗi giá trị là yêu cầu cấp thiết.
Theo Chủ tịch Vitas Vũ Đức Giang, doanh nghiệp Việt Nam cần ưu tiên hai hướng chiến lược lớn: nâng cao năng lực sản xuất trong nước gắn với xanh hóa, tăng nội địa hóa và tự chủ nguyên liệu; đồng thời mở rộng đầu tư ra nước ngoài để tận dụng ưu đãi thuế, tối ưu chi phí logistics và giảm rủi ro. Nhiều doanh nghiệp Việt đã chuyển sang mô hình FOB, ODM, chủ động từ thiết kế, nguyên liệu đến logistics, giúp tăng biên lợi nhuận và giá trị sản phẩm.
Một số nhà máy mới đang hoàn thiện để đưa vào vận hành từ năm 2026, tập trung vào vật liệu kỹ thuật cao cho y tế, hàng không và công nghiệp, mở ra cơ hội mới để ngành dệt may Việt Nam gia tăng giá trị. Đây được xem là bước đột phá quan trọng, tạo nền tảng cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo.
Giai đoạn 2026-2030, dệt may Việt Nam sẽ phát triển theo hai “đường ray song song”: củng cố năng lực cạnh tranh trong nước và mở rộng hiện diện quốc tế. Ngành đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 64,5 tỷ USD vào năm 2030, tăng trưởng bình quân 6,5-7%/năm, thị trường nội địa đạt 8-9 tỷ USD và tỷ lệ nội địa hóa vượt 60%.
Trong giai đoạn mới, tăng trưởng không còn dựa vào chi phí thấp mà chuyển sang chất lượng, công nghệ, bền vững và quản trị rủi ro. Những doanh nghiệp Việt Nam biết linh hoạt, nâng cấp công nghệ và hoàn thiện chuỗi cung ứng sẽ trở thành lực lượng dẫn dắt ngành dệt may Việt Nam trong thập niên tới.