Ngành dệt may Việt Nam: May mặc tăng trưởng, sợi tiếp tục gặp khó trong bối cảnh thuế quan và bất ổn địa chính trị
Trong 7 tháng đầu năm 2025, ngành dệt may Việt Nam chứng kiến sự phát triển trái chiều giữa hai mảng chủ lực. Mảng may mặc tiếp tục tăng trưởng mạnh về giá trị xuất khẩu, trong khi mảng sợi vẫn đối diện nhiều khó khăn do nhu cầu suy yếu và biến động thị trường quốc tế.
Mảng may mặc duy trì tăng trưởng, trong khi mảng sợi gặp khó
Theo Báo cáo ngành mới công bố của Chứng khoán Mirae Asset, trong 7 tháng đầu năm xuất khẩu sản phẩm dệt may đạt 22,6 tỷ USD, tăng 11,2% so với cùng kỳ năm trước (4 tháng đầu năm tăng 12,8%). Thị phần hàng may mặc Việt Nam tại các thị trường trọng điểm tiếp tục mở rộng: Mỹ đạt 19,9% (năm 2024 là 18,9%), Nhật Bản đạt 18,5% (năm 2024 là 17,9%) và Hàn Quốc đạt 27,5% (giảm so với mức 29,2% năm 2024). Thị phần hàng may mặc Trung Quốc giảm tại Mỹ và Nhật Bản, nhưng lại tăng tại Hàn Quốc.
Đáng chú ý, trong khi giá trị xuất khẩu tăng mạnh, nhập khẩu nguyên liệu như vải (+3,2%), bông (+8,6%) và sợi (+7,6%) chậm lại trong 7 tháng đầu năm.
Trái ngược với mảng may mặc, xuất khẩu sợi giảm 3,5%, chỉ đạt 2,4 tỷ USD trong 7 tháng. Xuất khẩu sợi sang Trung Quốc dạt 1,1 tỷ USD, giảm 7,3% và chiếm 45,8%; trong khi xuất khẩu sang Hàn Quốc lao dốc 20,1%, chỉ còn 214 triệu USD. Tại Trung Quốc, cập nhật đến tháng 6, tăng trưởng khối lượng sản xuất dệt may giảm xuống mức thấp nhất kể từ cuối năm 2023, còn sản lượng may mặc thậm chí sụt giảm.
Trong nước, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ngành may mặc vẫn tăng nhưng tốc độ tăng trưởng chậm lại đến thời điểm tạm dừng thuế quan vào tháng 7. Chỉ số sử dụng lao động trong ngành dệt may cũng theo xu hướng tương tự. Giá bông và dầu thô vẫn thấp đến đầu tháng 8, phản ánh nhu cầu yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tác động của thuế đối ứng tại thị trường Mỹ
Cuối tháng 7, Mỹ công bố sửa đổi mức thuế đối ứng đối với các nước xuất khẩu dệt may lớn (trừ Trung Quốc), áp dụng từ ngày 7/8: Việt Nam 20%, Bangladesh 20%, Campuchia 19%, Sri Lanka 20% và Ấn Độ 25%. Theo nhiều thành viên Nội các của Chính phủ Mỹ, mức thuế suất mới bắt đầu từ ngày 7/8, nhưng các quốc gia có thể tiếp tục đàm phán các thỏa thuận của họ với Mỹ sau thời điểm đó. Đáng chú ý, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo rằng thuế suất đối với hàng hóa Ấn Độ sẽ là 50%, do họ mua dầu của Nga. Ngoài ra, Trump cũng đe dọa áp thuế 100% đối với chip và chất bán dẫn "không phải của Mỹ", đây có thể là sự khởi đầu của các mức thuế mới dành riêng cho các ngành cụ thể.
Thuế quan cao hơn làm tăng áp lực giá và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tiêu dùng hàng dệt may tại Mỹ trong 6 tháng cuối năm. Điều này diễn ra trong bối cảnh chỉ số niềm tin tiêu dùng ở các thị trường trọng điểm đã phục hồi một phần trong giai đoạn tạm dừng thuế quan, đặc biệt là ở Hàn Quốc, nơi chính phủ có kế hoạch phân phối tiền mặt cho tất cả người dân từ tháng 7, như một phần của sáng kiến nhằm kích thích tiêu dùng. Tuy nhiên, niềm tin tiêu dùng ở các thị trường trọng điểm còn lại vẫn ở mức thấp hơn so với số liệu đầu năm 2025: Mỹ (61,7; đầu năm 2025: 71,1); Nhật Bản (33,7; đầu năm 2025: 35,2); và khu vực EU (-14,7; đầu năm 2025: -14,2).
Mặt khác, các chỉ số lạm phát Mỹ (CPI, PCE) tăng trở lại trong tháng 5 và 6, báo hiệu xu hướng giảm lạm phát đã đảo chiều. Các chỉ số lạm phát gia tăng cho thấy tác động giá của thuế quan đối ứng đã bắt đầu ảnh hưởng sang người tiêu dùng tại thị trường Mỹ. Giá cao hơn, cộng với niềm tin tiêu dùng thấp, sẽ ảnh hưởng đến tiêu thụ hàng dệt may trong 6 tháng cuối năm. Quan trọng hơn, hầu hết các tác động này đến từ mức thuế chỉ 10% trong thời gian tạm dừng. Một khi mức thuế mới được áp dụng, hiệu ứng tăng giá sẽ có tác động lớn hơn nhiều.
Ngoài ra, có vẻ như chính quyền Trump có kế hoạch khiến Nga đàm phán một giải pháp hòa bình với Ukraine bằng cách thắt chặt doanh thu xuất khẩu dầu của nước này. Để thực hiện chiến lược này, Mỹ đang nhắm vào Ấn Độ và Trung Quốc có thể là mục tiêu tiếp theo. Mirae Asset tin rằng các mức thuế mới liên quan đến tiêu thụ dầu của Nga sẽ không được đàm phán nhanh chóng, do tính chất địa chính trị của chúng. Cuối cùng, áp lực thuế quan sẽ được chuyển sang người tiêu dùng cuối ở Mỹ và làm suy giảm hơn nữa nhu cầu đối với sản phẩm từ hai nhà xuất khẩu này.
Một vấn đề khác cần nhấn mạnh là thuế quan cho ngành cụ thể sắp đến. Các loại thuế quan này được thiết kế để duy trì vị trí dẫn đầu của Mỹ trong các ngành công nghệ cao hoặc thâm dụng vốn, chẳng hạn như chất bán dẫn, luyện kim hoặc đóng tàu, và không nhằm vào các lĩnh vực thâm dụng lao động như dệt may. Tuy nhiên, kết hợp với các mức thuế gần đây, các tác động tích lũy đối với mức giá chung sẽ rất lớn, và nhu cầu chung ở thị trường Mỹ có thể bị ảnh hưởng.
Ngành dệt may Việt Nam vẫn duy trì lợi thế
Dù chịu thuế 20%, ngành dệt may Việt Nam vẫn duy trì lợi thế so với nhiều đối thủ. Hàng dệt may của Trung Quốc đang phải chịu mức thuế 30%, cao hơn hầu hết các nước xuất khẩu dệt may lớn và căng thẳng với Mỹ vẫn chưa giảm bớt. Là đối thủ kinh tế và địa chính trị chính của Mỹ, không thể tránh khỏi việc đất nước này sẽ nhận thêm nhiều tác động trong tương lai. Thị phần hàng may mặc Trung Quốc tiếp tục xu hướng giảm và lần đầu tiên giảm xuống dưới Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2025. Các sản phẩm Trung Quốc khó có thể giành lại thị phần, và xu hướng giảm sẽ tiếp tục, điều này có lợi cho ngành Dệt may Việt Nam.
Ấn Độ đang phải đối mặt với mức thuế 50%, do nước này mua dầu của Nga. Ngay cả khi không có mức tăng giá liên quan đến dầu Nga, mức thuế 25% cũng sẽ làm giảm lợi thế cạnh tranh của hàng dệt may của Ấn Độ. Hơn nữa, với tư cách là một thành viên của BRICS, Ấn Độ là mục tiêu của các biện pháp trừng phạt và thuế quan, vì Tổng thống Mỹ Donald Trump thường đưa ra lời đe dọa với nhóm này. Ngoài ra, Ấn Độ vẫn đang bị lôi kéo vào cuộc xung đột biên giới với Pakistan, điều này có thể khiến khách hàng e ngại khi đặt hàng.
Dệt may Bangladesh gần đây đã chứng kiến sự cải thiện về thị phần ở Hoa Kỳ, đạt mức 8,4% trong 5 tháng đầu năm 2025 (2024: 7,0%). Tuy nhiên, căng thẳng chính trị của đất nước vẫn còn, với các vụ bắt giữ hàng loạt và bạo lực của đám đông. Ngoài ra, xung đột đang diễn ra ở Myanmar có thể ảnh hưởng đến sự ổn định biên giới của Bangladesh. Sự bất ổn này đặt ra rủi ro cho sản xuất dệt may ở nước này.
Campuchia có mức thuế thấp hơn một chút so với các đối thủ, ở mức 19%. Tuy nhiên, cuộc xung đột biên giới gần đây với Thái Lan gây ra mối đe dọa đối với sự ổn định của đất nước và các nhà sản xuất dệt may của nước này.
Khi khó khăn do thuế quan phát sinh tại thị trường Mỹ, Mirae Asset tin rằng sự cạnh tranh ở các thị trường trọng điểm khác chắc chắn sẽ gia tăng. Sự gia tăng thị phần hàng may mặc của Trung Quốc ở Hàn Quốc gần đây cho thấy các nhà sản xuất dệt may Trung Quốc đang tìm kiếm thị trường thay thế cho Mỹ. Bất chấp sự cạnh tranh gay gắt, Việt Nam đã và đang ký kết nhiều FTA, cho phép xuất khẩu hàng dệt may thông qua mức thuế thấp, do đó mang lại một số lợi thế so sánh.
Cụ thể, trong số các đối thủ châu Á, Bangladesh và Pakistan chưa ký FTA với Nhật Bản và Hàn Quốc, và xuất khẩu hàng dệt may của họ phải chịu thuế quan. Đối với thị trường EU, từ năm nay, hầu hết thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm dệt may có xuất xứ từ Việt Nam sẽ được dỡ bỏ, theo EVFTA.
Dựa trên những phân tích trên, chuyên gia tại Mirae Asset cho rằng trong 6 tháng cuối năm, đơn hàng dệt may dự kiến cân bằng trở lại sau giai đoạn khách hàng tích trữ hàng trong thời gian tạm dừng thuế quan. Mảng may mặc Việt Nam nhiều khả năng duy trì ổn định, trong khi mảng sợi vẫn chịu áp lực do nhu cầu suy yếu tại Trung Quốc và Hàn Quốc. Về dài hạn, cả hai mảng sẽ hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc.
Trung Anh