Doanh nghiệp Việt trước nguy cơ thuế quan mới từ Mỹ: Dệt may, đồ gỗ đối mặt rủi ro lớn?
VIS Rating vừa công bố báo cáo phân tích, chỉ ra những nhóm ngành và doanh nghiệp Việt Nam có thể chịu tổn thương nhiều nhất nếu Mỹ áp dụng các biện pháp thuế quan mới, dự kiến công bố vào ngày 2/4/2025 tới đây.
Theo báo cáo của VIS Rating, trong nỗ lực giảm thiểu rủi ro bị áp thuế, ngày 26/3/2025, Chính phủ Việt Nam đã thông báo kế hoạch cắt giảm thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng từ Mỹ như ô tô, ethanol và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), có hiệu lực từ cuối tháng 3/2025. Mục tiêu là thúc đẩy nhập khẩu từ Mỹ, qua đó giảm bớt thặng dư thương mại song phương.
Thặng dư thương mại cao và chính sách "Nước Mỹ trên hết"
Việt Nam hiện là một trong những đối tác thương mại có thặng dư lớn nhất với Mỹ. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này đã tăng trưởng mạnh mẽ trong thập kỷ qua, phần lớn nhờ vào dòng vốn đầu tư nước ngoài và sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu, biến Việt Nam thành một trung tâm sản xuất quan trọng. Năm 2024, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy nhiên, chính sách thương mại "Nước Mỹ trên hết" của Chính phủ Mỹ đã dẫn đến việc áp thuế đối ứng lên nhiều quốc gia có thặng dư thương mại lớn, bao gồm Canada, Trung Quốc, Mexico và một số ngành hàng cụ thể như ô tô, nhôm, thép. Điều này tạo ra sự không chắc chắn về khả năng Việt Nam có thể trở thành đối tượng tiếp theo trong đợt công bố chính sách thuế quan dự kiến vào ngày 2/4/2025.
Ngành nào, doanh nghiệp nào dễ tổn thương nhất?
VIS Rating nhận định, nếu Việt Nam bị áp thuế quan mới, các ngành công nghiệp xuất khẩu chủ lực sang Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp và dễ tổn thương nhất bao gồm: đồ điện tử, thiết bị máy móc, dệt may, giày dép và đồ gỗ. Đây là những ngành chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ.
Tuy nhiên, mức độ tác động được dự báo sẽ có sự phân hóa. Các tập đoàn đa quốc gia sản xuất điện tử và máy móc tại Việt Nam được cho là có khả năng ứng phó tốt hơn nhờ mạng lưới sản xuất toàn cầu, có thể chuyển hướng sản xuất hoặc lưu chuyển hàng hóa sang các quốc gia khác.
Ngược lại, các nhà sản xuất nội địa trong lĩnh vực dệt may, giày dép và đồ gỗ được đánh giá là có ít lựa chọn hơn để chuyển hướng thị trường tiêu thụ. Những doanh nghiệp này, đặc biệt là những công ty có tỷ trọng doanh thu lớn từ thị trường Mỹ, sẽ phải đối mặt với nguy cơ chi phí gia tăng, sụt giảm đơn hàng và dòng tiền hoạt động yếu đi.
Báo cáo của VIS Rating chỉ ra một số doanh nghiệp nội địa có tỷ lệ phụ thuộc đáng kể vào thị trường Mỹ:
Dệt may: Công ty cổ phần May Sông Hồng (HoSE: MSH) có tới 80% doanh thu xuất khẩu đến từ thị trường Mỹ. Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG (HNX: TNG) là 46%. Tập đoàn Dệt May Việt Nam (UPCoM: VGT) là 35%. Công ty cổ phần Dệt May - Đầu tư - Thương mại Thành Công (HoSE: TCM) là 25%.
Đồ gỗ: Công ty cổ phần Savimex (HoSE: SAV), một nhà sản xuất đồ gỗ lớn, ghi nhận 50% doanh thu xuất khẩu là sang thị trường Mỹ.
Nỗ lực ngoại giao và ẩn số từ các cuộc đàm phán
Trong những tuần gần đây, đại diện chính phủ hai nước Việt Nam và Mỹ đã có nhiều cuộc gặp gỡ, đàm phán về các biện pháp thương mại và điều chỉnh chính sách nhằm đối phó với rủi ro thuế quan. Bên cạnh việc giảm thuế nhập khẩu hàng Mỹ, Chính phủ Việt Nam cũng đã phê duyệt các thỏa thuận tạo điều kiện cho doanh nghiệp Mỹ hoạt động, như việc SpaceX được chấp thuận thử nghiệm dịch vụ internet vệ tinh Starlink.
VIS Rating cho rằng, các biện pháp này về mặt lý thuyết sẽ góp phần thúc đẩy nhập khẩu hàng Mỹ và giảm thặng dư thương mại theo thời gian. "Nhưng chúng tôi cho rằng, chính các cuộc đàm phán đang và sắp diễn ra giữa hai chính phủ mới quyết định mức độ chính sách thuế quan mới của Mỹ cũng như việc sẽ áp dụng nó trong bao lâu", báo cáo nhấn mạnh.
Xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, với tổng kim ngạch tương đương 85% GDP năm 2024. Việc Mỹ áp thuế quan cao hơn không chỉ làm tăng giá sản phẩm đối với người tiêu dùng Mỹ mà còn có nguy cơ làm giảm nhu cầu và doanh số hàng hóa Việt Nam.
Sự suy giảm trong các ngành xuất khẩu có thể lan tỏa sang tiêu dùng nội địa, do các ngành này đang sử dụng khoảng 30% lực lượng lao động cả nước. Hơn nữa, các hạn chế thương mại gia tăng cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong tương lai và làm giảm triển vọng đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 8% vào năm 2025 của Việt Nam.