Ngành dệt may suy sụp đang tác động mạnh lên nền kinh tế Myanma

Là trụ cột của ngành kinh tế, ngành dệt may Myanma đang chịu nhiều sức ép khi chi phí tăng cao và tìm kiếm các hợp đồng mới ngày càng khó khăn hơn. Số nhà máy đóng cửa đến 40% vì các nguyên nhân khác nhau. Tại một số hãng may, công nhân bỏ việc để tìm việc ở nước ngoài lên đến 60-70%. Nhưng ngay cả khi đã ra nước ngoài, lao động Myanmar cũng bị các sắc thuế mới đè nặng.

Thị trường việc làm Myanma có nhiều xáo động. Tháng 10/2023, Chính phủ Myanma đã buộc các các hãng may phải trả trợ cấp đặc biệt bên cạnh nâng mức lương tối thiểu lên 5.800 kyat (2,76 USD) mỗi ngày, tăng 20%. Trong khi đó giá gạo đã tăng gấp ba lần từ năm 2018 đến nay và người lao động không cảm thấy tác động của quyết sách này. 

Các nhà máy vừa và nhỏ phải đối mặt với quỹ lương cao hơn, nguồn cung bị gián đoạn do xung đột vũ trang và chi phí nhiên liệu để chạy máy phát điện cao hơn. Ngoài ra, H&M, Zara và các thương hiệu toàn cầu khác đang đánh giá lại hoạt động kinh doanh với Myanma, dẫn đến đơn đặt hàng giảm.

Nhìn từ một góc độ khác, việc các áp lực bên ngoài như hỏi tiêu chuẩn cao hơn về nguyên vật liệu, nơi làm việc… có thể là cơ hội để ngành may mặc thay đổi, xóa bỏ cách thức quản lý kém và lạc hậu. Khả năng cạnh tranh về giá nhân công rẻ của Myanma vẫn là yếu tố hấp dẫn với nhiều thương hiệu nước ngoài. 

Chính phủ tìm nguồn thu mới từ xuất khẩu lao động 

Dệt may sup sụp, nhà đầu tư quốc tế rút lui, dầu khí vốn mang lại 3-4 tỷ USD xuất khẩu mỗi năm cũng đang bị phương Tây tấy chay… Myanma đã tìm ra phương thức bổ sung cho nguồn ngoại tệ cạn kiệt là đánh thuế công dân Myanma đang đổ ra nước ngoài tìm việc.

Từ tháng 6/2023, Chính phủ Myanma đã khuyến khích người dân đi làm việc ở nước ngoài như giải pháp cho tình trạng thất nghiệp gia tăng và thiếu ngoại tệ của đất nước. Các công ty nhân sự bị dọa rút giấy phép nếu không đạt hạn ngạch (quota) đưa lao động trong nước đi làm việc ở nước ngoài. Chiến sự gia tăng giữa lực lượng chính phủ và các nhóm dân tộc thiểu số có vũ trang cũng thúc đẩy người lao động trẻ rời đất nước. Một số công ty may mặc nói 60-70% công nhân nghỉ việc để ra nước ngoài làm việc. 

Kể từ giữa tháng 12/2023, đại sứ quán Myanma tại các nước châu Á có lao động Myanma làm việc đã công bố một loạt quy định thuế mới đối với công dân sống và làm việc các nước này. Về cơ bản, công dân Myanma sẽ phải trả ít nhất 2% tính trên lương. Mức thuế này có thể lên đến 25% tùy theo khung lương. Thêm vào đó, người lao động còn phải trả 10% trên tổng thu nhập có được từ các nguồn khác nhau. 

Đây là nguồn ngoại tệ mới khá lớn đối với Myanma. Chỉ riêng tại đất nước Thái Lan láng giềng, có tới 2 triệu người có giấy tờ làm việc hợp pháp tại đây. Theo ước tính của hãng tin độc lập Irrawaddy, mỗi tháng chính quyền Myanma có thể thu ít nhất được 300 triệu Baht (8,6 triệu USD) từ người Myanma lao động ở Thái Lan.

Tuy nhiên, Myanma cũng gặp sự phản đối từ các nước. Các cơ quan nhân sự nói rằng một số công ty đã coi việc tuyển dụng nhân công Myanma là ủng hộ chính phủ quân sự. Cách các nhà đầu tư và các nhà hoạt động nhân quyền nhìn nhận cơ chế thuế mới đã trở thành mối quan tâm chính khi ngày càng nhiều công dân Myanma tìm kiếm việc làm ở Nhật Bản và Hàn Quốc. 

Từ tháng 12/2023, Ngân hàng Trung ương Myanma đã thả nổi tỷ giá đồng Kyat, đồng thời nới lỏng kiểm soát với nguồn ngoại tệ doanh nghiệp kiếm được. Tuy vậy, các biện pháp này cũng khó cứu vãn nền kinh tế đang trên bờ vực. Đặc biệt trong bối cảnh suy thoái toàn cầu, phương Tây gia tăng cấm vận và tình trạng các công ty Thái Lan và Trung Quốc ngày càng chi phối nền kinh tế Myanma.

Nguồn: Bản tin dệt may