Dệt may: Dấu hiệu khởi sắc, nhiều doanh nghiệp có đơn hàng hết năm

Theo đại diện Vinatex, ngay từ quý 1/2021, ngành dệt may Việt Nam đã đón nhận những tin tức tốt, nhiều doanh nghiệp có đơn hàng đến hết năm và thị trường đang có dấu hiệu hồi phục.

Dệt may là một trong những ngành chịu tác động trực tiếp bởi đại dịch COVID-19. Tính trong năm 2020, xuất khẩu dệt may lần đầu tiên sụt giảm sau 25 năm tăng trưởng liên tục.

Tuy nhiên, trong khó khăn chung của toàn thế giới, các doanh nghiệp dệt may trong nước đã tìm được những hướng đi phù hợp, thích ứng với các điều kiện mới và đạt được nhiều kết quả khả quan ngay trong quý đầu năm 2021.

Ông Cao Hữu Hiếu, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đã có cuộc trao đổi với VietnamPlus về hoạt động sản xuất-kinh doanh của ngành dệt may.

- Thưa ông, kim ngạch xuất khẩu quý 1/2021 của nhóm ngành may mặc tăng nhẹ, đây có phải dấu hiệu hồi phục của thị trường không? Ông có thể cho biết tình hình đơn hàng của doanh nghiệp dệt may hiện ra sao?

Ông Cao Hữu Hiếu: Khả năng phục hồi thị trường tốt hơn hẳn so với năm 2020 do các thị trường xuất khẩu đã có cách ứng xử và quản lý xã hội trong dịch bệnh với một cách tiếp cận mới.

Dù vậy, khả năng đạt đến mức tăng trưởng cao như năm 2019 còn là mục tiêu cao đối với các doanh nghiệp may trong tập đoàn.

Trước tiên, thị trường đang biến động rất nhanh, nhiều chiều ngược nhau, nhất là đơn giá sản phẩm và nguyên liệu. Tuy nhiên, có những tín hiệu thuận lợi, kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam trong quý 1/2021 đạt 8,3 tỷ USD, tăng nhẹ gần 1% so với cùng kỳ 2020.

Ở thời điểm hiện tại, phần lớn doanh nghiệp may trong ngành đã có đơn hàng đến hết quý 3/2021, nhiều doanh nghiệp có đơn hàng cho cả năm 2021.

Có hai động lực khiến các doanh nghiệp có các đơn hàng đến cuối năm 2021. Theo đó, sau thời kỳ kinh tế toàn cầu khá ảm đạm và bị ảnh hưởng nặng nề do COVID-19, thị trường dệt may toàn cầu có sự hồi phục bởi các gói hỗ trợ về kinh tế và các thông tin tích cực về vaccine tác động tích cực đến ngành hàng may mặc.

Bên cạnh đó, việc chuyển dịch đơn hàng từ một số nước giúp Việt Nam đón nhận một lượng đơn hàng đột biến ngay từ quý đầu năm so với cùng kỳ năm 2020.

- Trước những tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, các doanh nghiệp trong ngành dệt may đã chuẩn bị như thế nào để thích ứng với sự thay đổi này, thưa ông?

Ông Cao Hữu Hiếu: Có thể nói, 2020 là một năm đầy khó khăn với nền kinh tế thế giới nói chung và ngành dệt may nói riêng.

Theo Mckinsey (Công ty tư vấn hàng đầu thế giới), giá trị vốn hóa trung bình của thị trường hàng may mặc, thời trang và hàng xa xỉ đã giảm gần 40% trong khoảng thời gian từ đầu tháng 1/2020 đến 24/3/2020. Tổng kim ngạch nhập khẩu dệt may toàn cầu năm 2020 chỉ đạt 661 tỷ USD, giảm 12,4% so với năm 2019.

Ông Cao Hữu Hiếu, Phó Tổng Giám đốc Vinatex. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Tuy nhiên, đầu năm nay, ngay từ quý 1/2021, ngành dệt may Việt Nam đã đón nhận những tin tức tốt về đơn hàng, điều này chứng tỏ thị trường dệt may đang hồi phục và chúng tôi tin tưởng tới năm 2022 những ảnh hưởng của COVID-19 sẽ được khắc phục.

Thực tế, vượt qua khó khăn của đại dịch, nhiều doanh nghiệp may mặc đã linh hoạt trong chuyển sang sản xuất, xuất khẩu khẩu trang, quần áo phòng dịch và thu được kết quả khá khả quan, góp phần duy trì công ăn việc làm cho người lao động.

Ngoài ra, khi thị trường xuất khẩu gặp khó khăn cũng là dịp các doanh nghiệp nhìn nhận và đánh giá lại thị trường nội địa - một thị trường rất tiềm năng mà trong suốt thời gian qua nhiều doanh nghiệp trong nước đầu tư chưa xứng với tiềm năng đó.

Nhiều đơn vị đã chủ động đầu tư vào các khâu thiết kế, marketing, lựa chọn nguyên liệu… để phát triển những thương hiệu mới cho phù hợp với xu hướng tiêu dùng nội địa hiện nay.

- Sau 2 năm thực hiện CPTPP và gần đây nhiều FTA mới được ký kết và thực thi như EVFTA, UKVFTA..., ông đánh giá như thế nào về việc tận dụng các hiệp định thương mại này, đặc biệt là vấn đề đầu tư cho nguyên phụ liệu của ngành?

Ông Cao Hữu Hiếu: Có nhiều yếu tố khiến doanh nghiệp chưa thể tận dụng triệt để những lợi ích do các hiệp định thương mại tự do mang lại.

Các yếu tố đó là về nguồn gốc xuất xứ, cụ thể một nguyên tắc chung để dệt may Việt Nam tận dụng được lợi ích về cắt giảm thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do, đó là doanh nghiệp phải chứng minh được mặt hàng xuất đi có nguồn gốc sản xuất tại Việt Nam hoặc các nước nội khối trong hiệp định từ khâu sợi trở đi.

Trong khi thực tế hiện nay, các đơn hàng may vẫn chủ yếu may theo hình thức gia công, nguồn vải chủ yếu nhập khẩu thì việc đáp ứng nhu cầu về xuất xứ từ sợi trở đi là khá khó khăn.

Dù hiệp định CPTPP có một số ngoại lệ, có thể cho phép không cần theo quy tắc về xuất xứ vẫn có thể hưởng ưu đãi về thuế, song khả năng khai thác các ngoại lệ trong quy tắc xuất xứ khá hạn chế do các loại sợi, vải quy định trong danh sách nguồn cung thiếu hụt khá đặc biệt, đầy tính kỹ thuật, ít dùng cho sản xuất các loại quần áo đại trà.

Trong hiệp định CPTPP chỉ có 3 nhóm hàng được áp dụng quy tắc cắt may, không bắt buộc phải có nguyên liệu là vải hay sợi ở nước sở tại, gồm: Vali, túi xách; áo ngực phụ nữ và quần áo trẻ em bằng sợi tổng hợp, song những mặt hàng này lại không phải mặt hàng thế mạnh của dệt may Việt Nam.

Bên cạnh đó, để được hưởng ưu đãi về thuế, doanh nghiệp xuất khẩu cần đảm bảo các yêu cầu về tuân thủ. Ví dụ: Nghĩa vụ chứng minh xuất xứ, nghĩa vụ khai báo doanh nghiệp, nghĩa vụ lưu trữ hồ sơ, chứng từ rất nghiêm ngặt... Hay cụ thể hơn là nhà sản xuất có nghĩa vụ lưu trữ hồ sơ sản xuất, chứng minh xuất xứ từ sợi trở đi. Chứng từ chứng minh xuất xứ phải lưu trữ trong vòng 5 năm.

Thực tế cho thấy năm 2015, khi quá trình đàm phán FTA Việt Nam-EU, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) kết thúc, làn sóng FDI vào dệt may rất mạnh mẽ.

Theo đó, ngành dệt may thu hút khoảng 100 dự án FDI, với tổng vốn đăng ký hơn 2 tỷ USD. Đây là khoản vốn đầu tư cao kỷ lục từ trước tới nay.

Ngoài ra, hiệp định CPTPP đi vào hiệu lực cuối năm 2018 được nhiều người kỳ vọng mang đến làn sóng FDI mới vào Việt Nam. Dù vậy, làn sóng FDI tăng mạnh cũng gia tăng áp lực với doanh nghiệp nội ngay trên sân nhà...

- Xuất khẩu dệt may sang một số thị trường năm 2020:

- Ông dự báo thế nào về xuất khẩu của ngành trong quý 2/2021 và các doanh nghiệp trong ngành đã đề ra các giải pháp gì để tận dụng được sự hồi phục của thị trường, cạnh tranh đơn hàng được với các quốc gia sản xuất hàng may mặc khác?

Ông Cao Hữu Hiếu: Như tôi đã đề cập, hầu hết các doanh nghiệp may đã có đơn hàng hết quý 3/2021, có doanh nghiệp có đơn hàng hết năm 2021. Với ngành sợi, hiện tại đơn hàng và giá sợi cũng đang hồi phục tốt.

Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam, với các lợi thế về giá nhân công, tay nghề cao, tốc độ đáp ứng đơn hàng càng ngày càng tốt với tình hình địa chính trị ổn định tiếp tục là những lợi thế khiến Việt Nam càng ngày càng khẳng định là nhà cung cấp uy tín với thị trường dệt may thế giới.

Hiện tại, thị trường Mỹ vẫn là đối tác lớn nhất. Với thị trường EU, tuy thị phần của Việt Nam đứng sau một số nước, song ngành vẫn kỳ vọng trong thời gian tới, thị phần của dệt may Việt Nam trên thị trường EU sẽ được cải thiện đáng kể do thị trường này còn nhiều dư địa phát triển.

Cùng với sự phát triển của dệt may Việt Nam theo thời gian, vấn đề giảm thuế nhờ EVFTA sẽ phát huy được hết hiệu quả vốn có.

- Xin cảm ơn ông!