Dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 có tác động toàn diện ở tất cả các mặt từ y tế, giao thông, du lịch, giáo dục, thương mại... Dịch bệnh này tác động ảnh hưởng đối với hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam không chỉ giới hạn trong quan hệ thương mại trực tiếp với Trung Quốc mà cả trên các thị trường thứ ba. Theo ông Trần Thanh Hải, tác động của dịch đối với ngành dệt may Việt Nam chưa thể dừng lại kể cả khi dịch bệnh chấm dứt. Hiện nay, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam chủ yếu làm gia công xuất khẩu, có liên kết chặt chẽ với Trung Quốc về nguyên phụ liệu (nhập khẩu 60% vải từ Trung quốc), đứt gãy nguồn cung rất rõ ràng.
Doanh nghiệp dệt may làm gì trong mùa dịch?

Trước diễn biến déo dài của dịch bệnh, hiện nay nhiều doanh nghiệp dệt may phải giảm giờ làm, kéo giãn công việc để có thể duy trì thời gian có việc cho người lao động.

Đại diện công ty May Bắc Giang – LGG cho biết, hiện tại công ty đã cho công nhân trở lại giờ làm việc bình thường do đã nhập đủ nguyên phụ liệu từ trước tết. Đồng thời cũng tìm nguồn cung thay thế từ Indonesia do đến giữa tháng 3 các doanh nghiệp ở Trung Quốc mới hoạt động trở lại.

Nhiều công ty lớn thực hiện chiến lược đón đầu như công ty May Tinh Lợi, xây dựng cơ sở hạ tầng mới, tạo dựng nguồn nhân lực để khi hết dịch sẽ tăng năng suất lao động lên 200%, quyết tâm đạt được mức tăng trưởng đã đặt ra.

Hầu hết các doanh nghiệp dệt may đều cho rằng, nguồn cung nguyên liệu và logistic là hai khó khăn lớn trong thời điểm này. Việc giao thương qua đường bộ, đường sắt, đường hàng không giữa hai nước bị hạn chế. Không có nguyên liệu khiến các doanh nghiệp không thể đảm bảo cung ứng hàng cho thị trường Châu Á, chủ yếu là những đơn hàng ngắn hạn từ các nước: Thái Lan, Indonesia, Hàn Quốc, Nhật Bản…

Xơ sợi lao đao

Theo Hiệp hội bông sợi Việt Nam (VCOSA), nhập khẩu bông sợi của Việt Nam từ Trung Quốc chiếm phần trăm rất nhỏ, chủ yếu nhập từ thị trường Mỹ nên không bị ảnh hưởng nhiều từ nguồn cung. Tuy nhiên, Việt Nam lại xuất khẩu sợi vào Trung Quốc khá lớn: 1,2 tấn sợi/ năm (2019). Do vậy, Tây Á, Brazil, Ấn Độ… là những thị trường tiềm năng hơn cho các doanh nghiệp xuất khẩu sợi.

Từ 2019, dưới sự tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung kéo dài cộng thêm tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh, các đơn vị sợi Việt Nam đang rơi vào tình trạng không có đơn hàng, xuất khẩu khó khăn, hầu hết các đơn vị sản xuất xơ sợi đều không có lãi.

Ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch Vitas chia sẻ “tình hình xuất nhập khẩu tháng 1 của ngành dệt may chưa bao giờ giảm sâu đến thế”, KNXK toàn ngành tháng 1 đạt 2,85 tỷ USD, giảm 23,48% so với cùng kỳ 2019, giảm 18,59% so với tháng trước, KNNK với trị giá 1,39 tỷ USD cũng giảm 28,5% so với cùng kỳ 2019 và 34,59% so với tháng  trước. Một phần là do lịch nghỉ tết rơi vào tháng 1 sớm hơn so với các năm, đồng thời cũng là do tác động của dịch covid-19. Tác động của dịch bệnh đối với các doanh nghiệp lớn chưa thực sự rõ ràng tuy nhiên với những doanh nghiệp nhỏ chưa tự chủ được đơn hàng, phụ thuộc nhiều vào các doanh nghiệp lớn thì nguyên phụ liệu chỉ có thể đáp ứng được hết tháng 2 tới tháng 3, có thể nhiều doanh nghiệp sẽ phải đóng cửa.

Giải pháp nào cho ngành dệt may

Ông Cẩm cho biết, để ứng phó với tình huống xấu nhất, hiện một số doanh nghiệp dệt may, da giày đang tính đến phương án nhập nguyên phụ liệu từ các quốc gia khác như Hàn Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Braxin... nhằm bù đắp nguồn nguyên liệu thiếu hụt cho sản xuất. Tuy nhiên, do thực trạng hiện nay khoảng 90% DN trong nước có quy mô nhỏ và vừa, nên ngoài sự chủ động của DN, nhất thiết phải có sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách của Nhà nước. Bởi hiện nay, một số khó khăn mà DN đang cần sự tiếp sức như có nguồn vay ưu đãi, các gói hỗ trợ để tiếp cận công nghệ mới, những chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ. Hay việc hỗ trợ đầu ra từ các chương trình xúc tiến thương mại trọng điểm quốc gia của Chính phủ cần thiết thực, thay vì chỉ dừng lại ở khâu quảng bá, hỗ trợ kết nối, thông tin tổng quan. Ngoài ra, việc giảm bớt gánh nặng về chi phí điện, nước, phí cầu đường, phí cảng biển cho các doanh nghiệp hiện nay là một việc làm cần thiết.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, ông Trần Thanh Hải đã tiếp nhận những chia sẻ của doanh nghiệp trong cuộc họp và khuyến khích các doanh nghiệp đưa ra nhu cầu cụ thể về nguồn nguyên liệu thiếu hụt để các Thương vụ có thể tìm được nguồn cung phù hợp. Đồng thời mỗi doanh nghiệp cần xác định phương án phù hợp với tình hình sản xuất kinh doanh của mình để có những giải pháp nếu tình hình dịch bệnh kéo dài. Các thông tin doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng phản ánh, đề xuất, kiến nghị sẽ được Cục Xuất nhập khẩu tổng hợp và báo cáo lên Lãnh đạo Bộ.

Hiệp hội Dệt may Việt Nam.